بررسی پیشروندگی پرداخت های سلامت خانوارهای ایرانی و تأثیر آن روی توزیع مجدد درآمدها

مقدمه: روش تأمین مالی خدمات سلامت توسط دولت ها روی توزیع درآمد خانوارها تأثیر می گذارد. اگر نظام تأمین مالی سلامت پیشرونده (پسرونده) باشد نابرابری درآمدی کاهش (افزایش) می یابد. در صورتی که برای بررسی عدالت در پرداخت های سلامت، تنها پیشروندگی مطالعه شود باعث گمراهی می شود. از این رو لازم است نظام تأمین مالی سلامت به عناصر تشکیل دهنده اش یعنی پیشروندگی، عدالت افقی و رتبه بندی مجدد تجزیه شده و سپس عدالت در پرداخت ها بررسی شود.   روش کار: در این مطالعه، ابتدا پیشروندگی پرداخت های سلامت با استفاده شاخص کاکوانی بررسی شد. سپس تأثیر آن بر توزیع مجدد درآمدها با بکارگیری روش تجزیه اثر توزیع مجدد درآمدها و نرم افزار adept 5.5 به تفکیک پیش پرداخت بیمه های درمانی و پرداخت از جیب و با استفاده از داده های خرد هزینه- درآمد خانوار بین سال های 1389-1384 مطالعه شد.   یافته ها: در طی دوره زمانی بررسی شده، پیش پرداخت بیمه های درمانی پسرونده و پرداخت از جیب پیشرونده بودند و به ترتیب 53% و 35% بهبود یافتند. پیشروندگی کل پرداخت های سلامت 19% افزایش یافته بود و این پیشروندگی باعث کاهش نابرابری درآمدی شده بود. همچنین نتایج حاکی از وجود بی عدالتی شدید افقی در پرداخت از جیب بود.   نتیجه گیری: پرداخت های سلامت در کشور پیشرونده می باشند و تقریباً در راستای کاهش نابرابری درآمدی بوده اند. نتایج اثر توزیع مجدد درآمدها نشان داد که مطالعه پیشروندگی به تنهایی برای بررسی عدالت کافی نمی باشد. طبق این اثر، علی رغم وجود پیشروندگی و عدالت عمودی، در داخل گروه های درآمدی بی عدالتی شدید افقی وجود دارد. همچنین از آنجا که بیشتر پرداخت های سلامت در کشور، از جیب خانوارها پرداخت می شود نتیجه گرفته می شود ثروتمندان نه تنها پرداخت های بیشتری دارند بلکه از خدمات بیشتری نیز استفاده می کنند.